Sprawdź także: Wszystkie wpisy
Kategoria: Akademia bezpiecznej jazdy, Bezpieczeństwo flotowe
Sprawdź także...
Doskonalenie techniki jazdy: słownik terminów branżowych
Fading, szkolenia TTT, piramida Heinricha, PORD… Jak każda dziedzina, także bezpieczna jazda samochodem ma swój specyficzny żargon. Dzisiejszy materiał to słownik terminów, z którymi możemy się spotkać podczas rozmowy ze specjalistą od bezpieczeństwa flotowego czy akademią bezpiecznej jazdy. Jak zwykle starałem wpleść w materiał wartościową wiedzę i obalić mity związane z jazdą samochodem.
3PMSF – skrót od Three-Peak Mountain Snow Flake. Jest to symbol w kształcie płatka śniegu na tle potrójnego szczytu, który znajdziemy na niektórych oponach. Oznacza on, że mamy do czynienia z oponą zimową lub całoroczną nadającą się do użytku w zimie.
Symbol 3PMSF.
ABS – system przeciwdziałający blokowaniu się kół samochodu podczas mocnego hamowania. Jego głównym zadaniem jest umożliwienie kierowcy jednoczesnego awaryjnego hamowania i skręcania. W dawnych samochodach, pozbawionych ABS, równoczesne wykonanie tych manewrów było trudne, ponieważ podczas gwałtownego hamowania dochodziło do blokowania się kół i pojazdu nie reagował na skręt kierownicą. I odwrotnie, mocne hamowanie w zakręcie mogło spowodować poślizg i zarzucenie samochodu. ABS umożliwia również maksymalnie efektywne hamowanie na wprost w większości sytuacji i ułatwia hamowanie, gdy przyczepność po jednej stronie pojazdu jest niższa (np. prawa strona auta jest na poboczu). To, że samochód jest wyposażony w ABS, nie zwalnia jednak kierowcy z obowiązku odpowiedzialnego zachowania na drodze. ABS działa za pośrednictwem kół i opon, a te zawsze dysponują skończonym zapasem przyczepności (patrz: przyczepność opony). Jeśli w danej sytuacji na drodze będziemy się poruszać zbyt szybko i ten zapas przyczepności wyczerpiemy, ABS nie będzie w stanie nam pomóc.
Advanced driving – stosowane w Wielkiej Brytanii określenie oznaczające jazdę defensywną opartą na zasadach pochodzących z policyjnego podręcznika jazdy „Roadcraft”.
Akademia bezpiecznej jazdy – firma zajmująca się prowadzeniem szkoleń dla kierowców posiadających już prawo jazdy. Przedmiotem jej szkoleń są kursy bezpiecznej jazdy, szkolenia na płytach poślizgowych, szkolenia z reagowania w sytuacjach awaryjnych (np. poślizg, omijanie przeszkody, hamowanie awaryjne), jazda defensywna, eco-jazda, itp. Akademia bezpiecznej jazdy zazwyczaj prowadzi szkolenia w ODTJ (patrz ODTJ i artykuł).
Aquaplaning (hydroplaning, akwaplanacja, poślizg wodny) – poślizg pojazdu będący efektem najechania na grubą warstwę wody, np. w kałuży lub w koleinach wypełnionych wodą po deszczu. Do aquaplaningu dochodzi, gdy wody na drodze jest na tyle dużo, że nie mieści się on w rowkach bieżnika opony. Ryzyko aquaplaningu jest tym większe, im płytszy bieżnik opony, im więcej wody na drodze oraz im wyższa prędkość pojazdu.
ASR (określany także skrótem TC lub TCS od traction control system) – system przeciwdziałający buksowaniu kół podczas ruszania lub zdecydowanego przyspieszania. W sytuacji zbyt mocnego wciśnięcia gazu przez kierowcę ASR na chwilę redukuje moment obrotowy na kołach, umożliwiając pojazdowi odzyskanie przyczepności. Kiedyś był to oddzielny system, obecnie ASR jest jedną z funkcji systemu ESP.
AWD (4WD) – skrót od all-wheel drive, oznacza napęd na wszystkie cztery koła.
Behaviour-based safety (BBS) – podejście do zarządzania bezpieczeństwem jazdy we flotach pojazdów, oryginalnie mające swoje korzenie w BHP / HSE. Zakłada, że niebezpieczne zachowania kierowców na drodze nie biorą się z braku wiedzy czy umiejętności. Według BBS główną przyczyną niebezpiecznych zachowań kierowców na drodze są ich motywacje, system wartości i cele życiowe, cechy psychologiczne i fizjologiczne oraz sytuacja społeczna, czyli tzw. human factors. BBS skupia się na wzmacnianiu pozytywnych zachowań i eliminowaniu nieprawidłowych, a także na kształtowaniu kultury bezpieczeństwa, w której pracownicy mają własną wewnętrzną motywację, aby bezpiecznie prowadzić samochód. Wymaga specyficznych metod szkoleniowych (m.in. coaching kierowców), a także obiektywnego pomiaru bezpieczeństwa za pomocą telematyki flotowej. Ściśle wiąże się z innymi nowoczesnymi koncepcjami zarządzania bezpieczeństwem flotowym. Powiązane pojęcia: piramida bezpieczeństwa Heinricha, Krzywa Bradleya, macierz GDE.
BEV (battery electric vehicle, pojazd z napędem elektrycznym) – pojazd z napędem czysto elektrycznym. Ładowanie baterii pojazdu odbywa się z użyciem specjalnej ładowarki lub przez podłączenie do gniazdka. Pojazd doładowuje też baterię podczas hamowań, a także, w niektórych prototypach, z paneli fotowoltaicznych.
Bezpieczeństwo bierne – wszystko to, co poprawia bezpieczeństwo pasażerów pojazdu w momencie kolizji. Przykładami rozwiązań służących bezpieczeństwu biernemu są poduszki powietrzne, pasy bezpieczeństwa, zagłówki, strefy kontrolowanego zgniotu, itp.
Bezpieczeństwo czynne – wszystkie systemy i rozwiązania montowane w pojazdach, które służą temu, aby nie doszło do kolizji lub wypadku. Do zagadnień bezpieczeństwa czynnego należą na przykład przyczepność opon do jezdni, jakość świateł pojazdu, systemy ESP i ABS, itp.
Bezpieczeństwo flotowe (fleet safety) – ogół zagadnień związanych z zapobieganiem wypadkom i zarządzaniem szkodowością we flocie pojazdów.
Bezpieczna jazda, szkolenia z bezpiecznej jazdy – zwyczajowa nazwa na wszystkie szkolenia doskonalące technikę jazdy samochodem. Zwyczajowo wlicza się tutaj również ekojazdę, mimo że nie jest to szkolenie z bezpiecznej jazdy sensu stricto. Szkolenia z bezpiecznej jazdy prowadzi tzw. akademia bezpiecznej jazdy.
Bezpieczny odstęp od poprzedzającego pojazdu – patrz zasada trzech sekund (zasada 3 sekund) i artykuł.
BRD – bezpieczeństwo ruchu drogowego.
Coaching kierowców – nowoczesne podejście do szkolenia kierowców w zakresie bezpiecznej jazdy, polegające m.in. na tym, że trener nie narzuca swojej wiedzy uczestnikom, ale pomaga im samym dojść, dlaczego pewne zachowania za kierownicą sprawdzają się lepiej. Coaching charakteryzuje się równą, partnerską relacją pomiędzy trenerem a uczestnikiem szkolenia i przynosi lepsze rezultaty w szkoleniu kierowców, niż tradycyjna metoda instruktor-uczeń. Takie podejście znacznie lepiej sprawdza się też podczas szkoleń dla profesjonalistów, jak np. szkolenia dla menedżerów flot czy szkolenia dla instruktorów nauki i techniki jazdy.
Czarny lód – efektownie brzmiąca nazwa oznaczająca po prostu gołoledź.
Czas reakcji kierowcy – w Polsce obiegowy pogląd mówi, że czas reakcji kierowcy wynosi 1 sekundę, ale takie twierdzenie nie ma podstaw naukowych, a w rzeczywistych sytuacjach drogowych rzadko bywa prawdą. Rzeczywisty czas reakcji kierowcy, w realnych warunkach drogowych, może się wahać od ok. 0,5 sekundy do nawet kilku sekund. Na czas reakcji wypływają m.in. wiek, oświetlenie, kondycja psychofizyczna kierowcy a także to, czy w danym momencie kierowcy nie rozprasza np. telefon. Kluczowym czynnikiem determinującym czas reakcji jest jednak to, czy kierowca jest przygotowany na wystąpienie danego zdarzenia. Na spodziewane zdarzenie skupiony kierowca jest w stanie zareagować w ok. 0,5 sekundy. W przypadku zdarzeń niespodziewanych typowy czas reakcji wynosi 1,5 sekundy i więcej.
Doskonalenie techniki jazdy – inna nazwa na szkolenia prowadzone na płycie poślizgowej.
Droga zatrzymania – droga, której pojazd i kierowca potrzebują, aby zatrzymać pojazd z określonej prędkości. Składa się z drogi reakcji (tj. dystansu, który pojazd przejedzie w czasie reakcji kierowcy) oraz drogi hamowania. Np. droga hamowania przeciętnego współczesnego pojazdu osobowego z prędkości 100 km/h do zera na suchej nawierzchni, wynosi około 35-40 metrów. Przy tej samej szybkości dystans 1,5-sekundowej reakcji to 42 metry. Łączna droga zatrzymania pojazdu przy tej prędkości wynosi więc około 80 metrów.
Efekt lodówkowy – zjawisko szybszego zamarzania mostów i wiaduktów w temperaturach około zera. Zwykle ulegają one wychłodzeniu szybciej niż droga położona na stałym gruncie, ponieważ wiatr chłodzi je również od spodu. Dlatego przy temperaturach bliskich zera mosty, wiadukty czy przepusty zwykle pokrywają się lodem jako pierwsze. Dla kierowcy jest to ważna informacja. Właśnie przed takim zjawiskiem ostrzega znak A-32 „oszronienie jezdni”.
Znak A-32.
Ekojazda (ecodriving, szkolenia z eco-jazdy, jazda ekonomiczna, jazda ekologiczna) – zbiór technik jazdy służących uzyskaniu jak najlepszej ekonomii zużycia paliwa przy zachowaniu dobrych czasów przejazdu. Ecodriving można też rozumieć jako taką jazdę, w której nie marnujemy paliwa (lub energii elektrycznej, w pojazdach elektrycznych) na manewry, które nie dają korzyści (np. rozpędzanie się, gdy przed nami świeci się czerwone światło). Najważniejsza zasada ecodrivingu to zasada trzech sekund – umożliwia ona odpowiednią obserwację drogi i tym samym przewidywanie. Patrz też artykuł.
ESP (ESC, PSM, DSC) – system stabilizujący samochód w razie wystąpienia poślizgu. Działanie ESP polega na przyhamowywaniu poszczególnych kół i/lub redukowaniu momentu obrotowego w celu wygaszenia uślizgu i przywrócenia pojazdu na zamierzony przez kierowcę tor jazdy. System wykorzystuje sensory mierzące przyspieszenia wzdłużne i poprzeczne, poślizgi kół, kąt skrętu kierownicy oraz inne parametry. ESP ma potwierdzony wpływ na bezpieczeństwo, ale nie stanowi remedium na wszystkie problemy, które możemy napotkać na drodze. ESP działa bowiem wyłącznie za pośrednictwem kół i opon, a te zawsze dysponują skończonym zapasem przyczepności (patrz: przyczepność opony). Jeśli w danej sytuacji na drodze będziemy się poruszać zbyt szybko i ten zapas przyczepności wyczerpiemy, ESP nie będzie w stanie nam pomóc. To, że samochód jest wyposażony w ESP, nie zwalnia więc kierowcy z obowiązku odpowiedzialnego zachowania na drodze.
Fading – zjawisko utraty skuteczności hamowania w wyniku przegrzania układu hamulcowego. We współczesnych pojazdach może wystąpić przede wszystkim na długich, wielokilometrowych zjazdach w terenie górskim, jeśli pokonujemy taki zjazd z wciśniętym hamulcem. Aby przeciwdziałać fadingowi, należy w takich sytuacjach kontrolować prędkość zjazdu za pomocą hamowania silnikiem.
FWD – front-wheel drive, napęd na przednie koła.
Hamowanie awaryjne – hamowanie w reakcji na zaskakującą sytuację na drodze, kiedy próbujemy ratować się przed kolizją i (zazwyczaj) hamujemy maksymalnie mocno. Hamowanie awaryjne w pojeździe wyposażonym w ABS polega na maksymalnie mocnym wciśnięciu hamulca jednocześnie ze sprzęgłem (w pojeździe ze skrzynią automatyczną: samego hamulca). Patrz też: ABS.
Hamowanie pulsacyjne (cadence braking) – technika hamowania awaryjnego, którą stosowano w pojazdach bez ABS-u, polegająca na naprzemiennym dociskaniu i odpuszczaniu pedału hamulca, aby hamować maksymalnie mocno bez blokowania kół. We współczesnych pojazdach, wyposażonych w ABS, pozbawiona sensu (ABS robi to samo, ale kilkadziesiąt razy szybciej i osobno na każdym z kół). Patrz też: ABS.
HEV (hybrid electric vehicle, pojazd z napędem hybrydowym) – pojazd wyposażony w silnik spalinowy oraz dodatkowy silnik elektryczny wspomagający go m.in. podczas ruszania i rozpędzania. Silnik elektryczny w pojeździe HEV korzysta z baterii doładowującej się podczas wytracania prędkości (tzw. hamowanie rekuperacyjne).
Hipnoza autostradowa – zjawisko obniżenia koncentracji kierowcy wywołane długą monotonną jazdą autostradą, drogą ekspresową, itp. Może spowodować wydłużenie czasu reakcji, senność i być przyczyną błędnych decyzji za kierownicą.
Human factors – zbiorcza nazwa oznaczająca czynniki związane z psychologią i fizjologią człowieka, które mają wpływ na bezpieczeństwo jazdy. W szczególności pojęcie używane w kontekście bezpieczeństwa flot samochodowych. Można zaliczyć tutaj stres i zmęczenie, senność, choroby, wpływ zegara biologicznego na sprawność psychofizyczną kierowcy, presję przełożonych powodującą pośpiech na drodze, itp. Powiązane pojęcia: patrz hasła coaching kierowców, behaviour-based safety, piramida bezpieczeństwa Heinricha, Krzywa Bradleya, macierz GDE.
Hypermiling – zbiór (często dość ekstremalnych) technik oszczędzania paliwa stosowanych przez pasjonatów podczas zawodów jazdy ekonomicznej.
Instruktor techniki jazdy – nazwa uprawnień państwowych uprawniających w Polsce do prowadzenia szkoleń w ośrodku doskonalenia techniki jazdy.
Isofix – system służący do mocowania fotelików dziecięcych w samochodzie wykorzystujący specjalne klamry o wystandaryzowanym kształcie. We współczesnych pojazdach powszechny. Isofix korzysta z dwóch zaczepów znajdujących się w szczelinie między oparciem a siedziskiem siedzenia, przymocowanych bezpośrednio do struktury nadwozia. Isofix bywa też często uzupełniony także dodatkowym, górnym mocowaniem, które dodatkowo stabilizuje fotelik w razie kolizji (tzw. mocowanie top tether). Dużą zaletą systemu Isofix jest łatwość montażu fotelika i tym samym zredukowanie do minimum ryzyka błędnego jego zamocowania. W USA odpowiednikiem Isofix-u jest podobny standard o nazwie LATCH.
Jazda defensywna (defensive driving) – wszystkie techniki bezpiecznej jazdy samochodem, których celem jest przewidywanie oraz zapobieganie niebezpiecznym sytuacjom drogowym. Pierwsze techniki jazdy defensywnej powstały w Wielkiej Brytanii w latach 50. XX w. na potrzeby szkolenia kierowców pojazdów uprzywilejowanych (patrz też advanced driving, jazda proaktywna) i od tego czasu są rozwijane, głównie w Europie Zachodniej i USA. Ich konsekwentne stosowanie umożliwia obniżenie ryzyka wypadku o ok. 50-80%. Szkolenie z jazdy defensywnej odbywa się na drodze publicznej, w normalnym ruchu drogowym, i skupia m.in. na wnikliwej obserwacji drogi oraz zarządzaniu prędkością i ustawieniem pojazdu na drodze. Najbardziej znana zasada jazdy defensywnej to zasada trzech sekund. Kurs jazdy defensywnej zwykle prowadzi akademia bezpiecznej jazdy lub trener jazdy defensywnej. Patrz też artykuł.
Jazda ofensywna – zbiór technik jazdy mających na celu wymuszenie na innych uczestnikach ruchu zachowania, które jest dla nas korzystne. Stosowana jest w jeździe ochronnej lub przewozie pasażerów VIP pojazdem uprzywilejowanym i konwojowaniu.
Jazda proaktywna – alternatywna nazwa jazdy defensywnej.
Jazda wybiegami – technika hypermilingowa polegająca na naprzemiennym rozpędzaniu się i przełączaniu na „luz” i poruszaniu się siłą rozpędu. Patrz hypermiling.
Kontra – skręt kierownicą pozwalający zniwelować nadsterowny poślizg pojazdu.
Korek fantomowy (phantom queue) – korek, który tworzy się bez oczywistej przyczyny. Jego faktycznym powodem są za małe odstępy utrzymywane przez kierowców, co skutkuje falą coraz silniejszych hamowań kolejnych pojazdów i powstawaniem zatoru na drodze. Korki fantomowe najczęściej powstają na autostradach, obwodnicach i podobnych drogach.
Krąg poślizgowy – płyta poślizgowa w kształcie okręgu, służąca do doskonalenia techniki radzenia sobie z poślizgami nadsterownymi i podsterownymi. Patrz podsterowność, nadsterowność, poślizg.
Krzywa Bradleya (Bradley Curve) – koncepcja organizacyjna stworzona w latach 90. XX w. przez firmę chemiczną DuPont, służąca do poprawy bezpieczeństwa (BHP) w miejscu pracy. Obecnie jest to podejście szeroko stosowane w przemyśle, o potwierdzonej skuteczności. Koncepcja Krzywej Bradleya opiera się m.in. na założeniu, że im bardziej bezpieczeństwo wynika z unikania kar, tym wypadki są częstsze; natomiast im bardziej pracownicy i kierownictwo firmy sami biorą na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo, tym wypadków notuje się mniej. Wypadki samochodowe we flocie pojazdów firmowych można potraktować jako jeden z elementów szeroko rozumianego BHP w firmie. W związku z tym Krzywą Bradleya można z powodzeniem stosować także do poprawy bezpieczeństwa we flocie samochodowej. Patrz też: macierz GDE.
Lustrzane wypadki – wypadki spotykane na drogach dwujezdniowych. Wypadek na jednej z jezdni powoduje, że kierowcy jadący przeciwległą jezdnią zaczynają się nim interesować, odwracają wzrok w jego stronę, bezwiednie zmieniają tor jazdy i w rezultacie czasem również doprowadzają do kolizji. Skutkiem bywają dwa wypadki zlokalizowane bezpośrednio obok siebie, na jezdniach dla każdego z kierunków. Dlatego mijając wypadek drogowy np. na autostradzie, należy patrzeć na pojazdy wokół nas, nie na wypadek.
Łuk pionowy – w żargonie służb drogowych: wzniesienie, wzgórze.
Macierz GDE (GDE matrix) – koncepcja związana ze szkoleniem i doskonalenie techniki jazdy kierowców, stworzona w Europie Zachodniej na
przełomie XX i XXI w. Zakłada, że ludzie zachowują się na drodze niebezpiecznie nie dlatego, że nie umieją bezpiecznie jeździć, tylko ze względu m.in. na swoje motywacje, przekonania, system wartości i tzw. human factors. Dlatego jeśli chcemy, aby zaczęli jeździć bezpiecznie, należy przemówić właśnie do ich motywacji i wartości, a nie próbować szkolić ich z techniki jazdy. Służą do tego m.in. coaching kierowców i podejście behaviour-based safety.
Martwe pola – miejsca wokół pojazdu, których kierowca nie widzi ani bezpośrednio, ani w lusterkach. W pojeździe osobowym występują głównie po bokach pojazdu na wysokości jego tylnych drzwi. W pojazdach ciężarowych martwe pola są szczególnie duże i występują też m.in. bezpośrednio przed pojazdem oraz za przestrzenią ładunkową lub naczepą. Prostym sposobem upewnienia się, czy nie jesteśmy w martwym polu innego kierowcy jadącego sąsiednim pasem jest takie ustawienie się, aby widzieć odbicie kierowcy tego pojazdu w jego lusterku (jeśli my widzimy jego, on również widzi nas).
mHEV (mild hybrid electric vehicle, miękka hybryda) – pojazd spalinowy wyposażony w niewielki silnik elektryczny wspomagający pracę silnika spalinowego w niektórych sytuacjach, zwykle w trakcie uruchamiania silnika i ruszania.
Międzygaz (heel-and-toe) – podniesienie obrotów silnika przed włączeniem niższego biegu, aby uniknąć szarpnięcia. Patrz też artykuł.
Mikrosen (sekundowe zaśnięcie) – zaśnięcie za kierownicą trwające krótką chwilę, czasem mniej niż sekundę. Potencjalnie bardzo niebezpieczne, może być przyczyną wypadku. Aby uniknąć mikrosnów, należy dbać, aby być wypoczętym podczas jazdy, unikać prowadzenia po dużych posiłkach, zwłaszcza po południu, a także unikać prowadzenia późną nocą oraz nad ranem. Mikrosen może też być efektem hipnozy autostradowej lub spożycia alkoholu przed jazdą.
Monitoring flot samochodowych (monitoring GPS flot, telematyka flotowa) – rozwiązanie techniczne korzystające z urządzeń podłączonych do złącza OBD w pojeździe i monitorujących pracę pojazdu (np. położenie pedału gazu, hamowania, poziom obrotów, prędkość) oraz jego pozycję w systemie GPS. Rozwiązania monitoringu GPS umożliwiają między innymi śledzenie pozycji i tras pojazdów i monitoring stylu jazdy kierowcy. Są także elementem tzw. ubezpieczeń komunikacyjnych UBI (usage-based insurance). Patrz też telematyka flotowa.
Nadsterowność – sytuacja, w której podczas jazdy po łuku tylna oś pojazdu ma mniejszą przyczepność, niż oś przednia. Nadsterowność objawia się zacieśnianiem skrętu przez samochód lub – w skrajnych przypadkach – poślizgiem i zarzucaniem tyłu auta.
Najbezpieczniejsze miejsce w samochodzie dla dziecka – statystycznie najbezpieczniejszym miejscem dla dziecka jest miejsce na środku tylnej kanapy, pod warunkiem że znajduje się tam osobne siedzisko wyposażone w system Isofix. Wynika to z tego, że przy takim usytuowaniu potencjalna strefa zgniotu wokół dziecka jest największa. Jeśli mocowania Isofix są dostępne tylko na skrajnych siedzeniach, wówczas najbezpieczniejsze jest miejsce z tyłu po prawej stronie, tj. za pasażerem. Wynika to z faktu, że dziecko wsiada do samochodu z chodnika i wysiada również na chodnik, nie na jezdnię. W najnowszych pojazdach m.in. firma Volvo zaczęła również stosować rozwiązania umożliwiające bezpieczne przewożenie dziecka na przednim fotelu pasażera. Popularny w Polsce pogląd, że najbezpieczniejsze jest miejsce za kierowcą, nie ma uzasadnienia w badaniach ani danych z wypadków. Patrz też Isofix.
Niechronieni uczestnicy ruchu – piesi, rowerzyści, a także użytkownicy UTO, UWR, hulajnóg elektrycznych itp.
Odblaski – elementy poprawiające widoczność po zmroku. Dla niechronionego uczestnika ruchu najskuteczniejsze są odblaski o dużej powierzchni oraz takie, które umożliwiają innym użytkownikom drogi zauważenie tzw. ruchu biologicznego. Taką funkcję spełniają np. opaski założone na oba nadgarstki, obie kostki i odblask na głowie lub tułowiu (umożliwia to rozpoznanie z daleka poruszającej się sylwetki człowieka). Pojedyncze małe odblaski mają minimalną albo zerową skuteczność. Dość skuteczną alternatywą dla odblasków jest też ubranie w jasnym kolorze, np. biała kurtka.
ODTJ (ośrodek doskonalenia techniki jazdy, autodrom) – autodromy to obiekty wyposażone między innymi w płytę poślizgową i krąg poślizgowy (patrz osobne hasła). Szkolenie na autodromie służy treningowi takich kwestii, jak hamowanie awaryjne, korzystanie z ABS, radzenie sobie z poślizgami (nadsterowność i podsterowność), wykorzystanie systemu ESP w sytuacjach awaryjnych, awaryjne omijanie przeszkód, technika pracy rąk na kierownicy. Zaletą szkolenia na autodromie jest m.in. możliwość wielokrotnego powtórzenia manewru w identycznych warunkach, z różnymi prędkościami, co na drodze nie jest możliwe. Autodrom, w rękach dobrego trenera, jest także narzędziem pozwalającym pokazać, jak prędkość przekłada się na szansę wykonania różnych manewrów na drodze. Kursy na autodromie prowadzą akademie bezpiecznej jazdy. Patrz też artykuł.
Oznakowanie poziome – oznakowanie wymalowane na jezdni, np. linia podwójna ciągła rozdzielająca pasy ruchu.
PHEV (plug-in hybrid electric vehicle) – typ pojazdu z napędem hybrydowym, który umożliwia doładowanie baterii z gniazdka elektrycznego lub z użyciem specjalistycznej ładowarki. Pojazdy PHEV zwykle umożliwiają jazdę w trybie czysto elektrycznym na odcinku rzędu kilkudziesięciu kilometrów.
Piramida bezpieczeństwa Heinricha – koncept szeroko stosowany na świecie w dziedzinie BHP / HSE. Zakłada, że na każdy poważny wypadek przypada większa liczba drobniejszych zdarzeń związanych z bezpieczeństwem, a na każde drobne zdarzenie – jeszcze większa liczba codziennych, potencjalnie ryzykownych zachowań. Jeśli uda się zredukować częstotliwość codziennych ryzykownych zachowań, czyli zmniejszymy podstawę piramidy, wówczas zmniejszą się też wyższe części piramidy, tj. obniży się częstotliwość poważnych wypadków. Piramidę bezpieczeństwa można z powodzeniem zastosować do bezpieczeństwa flotowego. Koncepcja Piramidy Bezpieczeństwa wiąże się z koncepcjami Krzywej Bradleya, behaviour-based safety, coachingu kierowców oraz Macierzy GDE.
Płyta poślizgowa – duża (zwykle 100 x 20 m) powierzchnia malowana specjalną farbą lub wykonana z polerowanego betonu, na potrzeby ćwiczeń nawadniana aby uzyskać odpowiednią śliskość. Typowa płyta poślizgowa zapewnia przyczepność podobną do mocno wyślizganego śniegu. Główną zaletą treningu na płycie poślizgowej jest to, że podczas ćwiczeń nie trzeba rozpędzać się do wysokich prędkości. Auto wpada w poślizgi już przy szybkościach rzędu 30-40 km/h, więc manewry awaryjne można ćwiczyć w bezpiecznych warunkach.
Podsterowność – sytuacja, w której podczas jazdy po łuku przednia oś pojazdu ma mniejszą przyczepność, niż oś tylna, co powoduje wyjeżdżanie przodu pojazdu z łuku (samochód „nie chce skręcić”). W bardziej skrajnych przypadkach podsterowność objawia się pełnym poślizgiem przedniej osi i „płużeniem” przez pojazd przednimi kołami.
PORD – żargonowa nazwa Ustawy Prawo o Ruchu Drogowym, czyli potocznie kodeksu drogowego.
Poślizg pojazdu (uślizg) – sytuacja, w której siły działające na pojazd (a dokładnie na powierzchni styku opon z jezdnią) przeważają nad przyczepnością opon do jezdni i pojazd zaczyna ślizgać się po nawierzchni. Poślizgi mogą być wzdłużne (przy hamowaniu lub przy rozpędzaniu) oraz boczne (podsterowne, nadsterowne oraz czterokołowe).
Przyczepność opony – głównym czynnikiem determinującym przyczepność pojazdu do jezdni jest jakość ogumienia, w które wyposażony jest pojazd. Jednak zapas przyczepności, którym dysponuje nawet najlepsza opona, zawsze jest ograniczony. Może on zostać spożytkowany na skręcanie, hamowanie lub przyspieszanie lub dwa z tych manewrów jednocześnie. Każdy manewr zabiera pewną część przyczepności i pozostawia jej mniej na inne manewry. Dlatego pojazd w trakcie skrętu gorzej hamuje i przyspiesza, a w trakcie hamowania lub rozpędzania – mniej skutecznie skręca. Na przyczepność opony wpływa także siła nacisku danego koła na jezdnię. Dlatego np. odjęcie gazu (powodujące dociążenie przednich kół i odciążenie tylnych), skutkuje wzrostem przyczepności przedniej osi pojazdu i spadkiem przyczepności osi tylnej. Patrz też: ABS.
RWD – rear-wheel drive, pojazd z napędem na tylną oś.
Strefa uspokojonego ruchu – obszar, na którym za pomocą środków inżynierii drogowej wymusza się lub zachęca kierowców do wolnej jazdy. Środki stosowane dla uspokojenia ruchu drogowego obejmują między innymi progi zwalniające, szykany, zwężenie pasów ruchu, stosowanie kostki brukowej zamiast asfaltu, stosowanie skrzyżowań równorzędnych lub rond zamiast klasycznych skrzyżowań, itp. Strefy uspokojonego ruchu najczęściej stosuje się w centrach miast, na osiedlach mieszkaniowych, w strefach zamieszkania itp.
Szkody parkingowe – termin stosowany we flotach samochodowych, oznaczający drobne uszkodzenia pojazdów, do których zazwyczaj dochodzi na parkingach: otarcia, wgniecenia, urwane lusterka, rozbite oświetlenie pojazdu itp. Najczęstszy rodzaj szkód we flotach samochodowych.
Szkolenia dla flot samochodowych, szkolenia flotowe – szkolenia z bezpiecznej jazdy adresowane do odbiorcy flotowego. Dobrze skonstruowane szkolenie z techniki jazdy dla flot powinno wykorzystywać techniki coachingowe, koncepcję behaviour-based safety, koncepcję macierzy GDE i skupiać się przede wszystkim na jeździe defensywnej. Szkolenia flotowe mogą też skupiać się ekojeździe (ecodriving). Szkolenia z bezpiecznej jazdy dla kierowców flotowych, aby były skuteczne, powinny być częścią szerszego programu obejmującego też kulturę organizacyjną firmy i środki administracyjne służące do motywowania kierowców do bezpiecznej i ekonomicznej jazdy. Patrz też podstrona.
Szkolenia z bezpiecznej jazdy – zwyczajowa nazwa obejmująca wszystkie szkolenia doskonalące technikę jazdy. Najczęściej jednak oznacza szkolenia na płytach poślizgowych. Patrz też artykuł.
Szkolenia z ekojazdy dla flot – specjalistyczne kursy dla kierowców flotowych skupiające się na ekonomii jazdy. Najczęściej stosowane we flotach ciężarowych ze względu na skalę możliwych do osiągnięcia oszczędności. Patrz też artykuł.
Szybkość bezpieczna – obszerne pojęcie oznaczające m.in. szybkość dostosowaną do przyczepności, widoczności oraz dającą innym uczestnikom ruchu możliwość zauważenia nas i prawidłowego zareagowania.
Taktyka jazdy – podejście do jazdy, które pozwala osiągnąć na drodze określone korzyści. Np. taktyka typowa dla jazdy defensywnej to taktyka minimalizacji ryzyka. Obejmuje ona też np. przygotowanie przed jazdą, planowanie trasy i godzin podróży, itp. Jeśli „stosujemy określoną taktykę” jazdy, oznacza to, że przejeżdżamy dany odcinek trasy w sposób zaplanowany i świadomy.
Technika jazdy – ogół zagadnień związanych z prawidłowym prowadzeniem pojazdu, w tym pozycja za kierownicą, technika pracy rąk na kierownicy, technika zmiany biegów, dobór prędkości, itp. Technika jazdy obejmuje też kwestie związane z jazdą defensywną (np. zasada 3 sekund) i ekojazdą.
Telefon podczas jazdy – korzystanie z telefonu komórkowego podczas jazdy powoduje u kierowcy wydłużenie czasu reakcji, ograniczenie pojemności uwagi i tzw. widzenie tunelowe. Skutkiem jest znacznie zwiększone ryzyko wypadku (według badań, około 4-krotnie wyższe w przypadku rozmowy telefonicznej i nawet 160-krotnie wyższe w trakcie pisania wiadomości na telefonie). Skala tych efektów jest podobna niezależnie od tego, czy kierowca używa zestawu głośnomówiącego, czy nie. W związku z tym podczas jazdy z telefonu w ogóle nie powinno się korzystać, ewentualnie powinno się ograniczyć je do minimum.
Telematyka flotowa – pojęcie pokrewne do monitoringu GPS. Telematyka obejmuje rozwiązania, które pozwalają zdalnie śledzić i monitorować jazdę pojazdów należących do floty. Typowe funkcje telematyki to monitoring zużycia paliwa i tankowań, analiza stylu jazdy kierowców pod kątem ekonomii jazdy i bezpieczeństwa, analiza pozycji pojazdów i tras którymi się poruszają itp. Usługa telematyczna zazwyczaj obejmuje też aplikację pozwalającą fleet managerowi na odczyt danych w czasie rzeczywistym, analizę danych w różnych przekrojach, tworzenie rankingów kierowców, itp.
Train the Trainer (szkolenia TTT) – szkolenia z bezpiecznej jazdy polegające na gruntownym przeszkoleniu wąskiej grupy kierowców flotowych, którzy następnie prowadzą szkolenia wśród swoich współpracowników. Szkolenia TTT to rozwiązanie przydatne jako jeden z elementów kultury bezpiecznej jazdy w firmie (patrz też Krzywa Bradleya oraz Piramida Bezpieczeństwa).
Trener bezpiecznej jazdy – specjalista w dziedzinach takich jak bezpieczna jazda, jazda defensywna, ekojazda itp., stosujący w szkoleniu kierowców techniki coachingowe. W Polsce do prowadzenia niektórych typów szkoleń z bezpiecznej jazdy wymagane są uprawnienia instruktora techniki jazdy. Patrz też podstrona: trener bezpiecznej jazdy Kraków, Warszawa.
Whiplash – rodzaj urazu kręgosłupa szyjnego, typowy dla wypadków drogowych. Whiplash to najczęstszy uraz w wypadkach samochodowych. Dochodzi do niego najczęściej przy uderzeniach w tył pojazdu (np. stojącego na końcu korka). Gwałtowne pchnięcie pojazdu powoduje ruch głowy w przód i tył przypominający trzaśnięcie biczem, co skutkuje charakterystycznymi urazami w obrębie kręgosłupa szyjnego, często bardzo bolesnymi i wymagającymi długotrwałej rehabilitacji. Podstawowym sposobem chronienia się przed urazem typu whiplash jest prawidłowe ustawienie zagłówka. Patrz zagłówek.
Widzenie tunelowe – upośledzenie widzenia polegające na zawężeniu pola skutecznego widzenia do obszaru centralnego. Dochodzi do niego przy wysokich prędkościach (wskutek rozmycia widzenia peryferyjnego spowodowanego ruchem), w stanie upojenia alkoholowego, a także w trakcie rozmowy przez telefon komórkowy (również z zestawem głośnomówiącym).
Wyciąganie się z poślizgu nadsterownego pedałem gazu – technika stosowana w jeździe sportowej, służąca do stabilizowania pojazdu podczas poślizgu nadsterownego. We współczesnych pojazdach próby jej stosowania nie mają sensu, ponieważ w razie poślizgu system ESP wyłącza działanie pedału gazu. Patrz też ESP.
Zagłówek – element wyposażenia pojazdu chroniący przed urazami kręgosłupa szyjnego typu whiplash. Aby prawidłowo zadziałał, zagłówek powinien być ustawiony wysoko (szczyt zagłówka na równi ze szczytem głowy) i jak najbliżej potylicy (optymalnie kilka milimetrów za potylicą). Patrz też whiplash.
Zasada trzech sekund (zasada 3 sekund) – zasada trzech sekund służy do wyznaczania prawidłowego odstępu od poprzedzającego pojazdu. Najważniejsza technika jazdy defensywnej. Mówi, że nasz odstęp od poprzedzającego pojazdu powinien zawsze wynosić minimum trzy sekundy. Jak w praktyce wyznaczyć trzy sekundy: wyszukujemy charakterystyczny punkt na drodze, na przykład przydrożne drzewo. Kiedy jadący przed nami pojazd minie ów wybrany punkt, zaczynamy odliczać 3 sekundy. Dopiero gdy skończymy odliczać (tj. gdy miną 3 sek.), przód naszego pojazdu może zrównać się z punktem, który wybraliśmy. Jeśli dojechaliśmy do niego wcześniej, nasz odstęp jest za mały. Patrz też artykuł.
Żeglowanie – funkcja spotykana w automatycznych skrzyniach biegów. Jej działanie polega na włączaniu przez skrzynię biegu neutralnego, kiedy kierowca zdejmie nogę z gazu. Dzięki temu auto dalej i swobodniej toczy się siłą rozpędu, co w pewnych sytuacjach sprzyja ekonomii jazdy.
Najpopularniejsze
Akademia bezpiecznej jazdy
Co to jest jazda defensywna
Zasada 3 sekund
Doskonalenie techniki jazdy a coaching kierowców
Technika jazdy – zima
Bezpieczna jazda – słownik
Doskonalenie techniki jazdy samodzielnie
Defensive driving coach Poland
Płynność jazdy
Szkolenia dla instruktorów
Trenerjazdy.pl
Obniżenie ryzyka wypadków drogowych przez kursy jazdy defensywnej i nowoczesne doradztwo. Usługi dla firm i klientów indywidualnych w całej Polsce. Wystawiam faktury VAT.
+48 668 193 668
wojciech.szajnert@trenerjazdy.pl
ZAPRASZAM DO KONTAKTU PRZEZ FORMULARZ:
Copyright 2024 Trenerjazdy.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
